“Vliegtaks is een goede
start maar het kan nog beter!”
6-nov-2008
Weinigen weten dat de luchtvaart tot nu toe
ontsnapte aan alle vormen van belastingen, taksen,
heffingen, accijnzen, btw op brandstof en tickets.
Concurrenten, uit de sector van het wegvervoer
bijvoorbeeld, moeten wel ophoesten. Willen degenen
die zich verzetten tegen de langverwachte nieuwe
taks dan de bestaande ongelijkheden in stand houden?
Of ook de busmaatschappijen en andere vervoersmodi
van alle belastingen ontheffen?
De moord en brand schreeuwende
luchtvaartlobby doet denken aan de libertaire
“vrijheid blijheid” idee uit de financiële sector.
Daar werden de externaliteiten (de risico’s voor de
maatschappij) niet geïnternaliseerd in het contract
tussen aanbieder en koper. De gemeenschap draait er
nu voor op. In de luchtvaart mag de vervuiler nog
steeds ongestraft en onbelast vervuilen. De schade
aan het milieu en aan de gezondheid van omwonenden
van luchthavens is nog steeds niet geïnternaliseerd
in de prijs van het vliegen. Met als resultaat een
excessief groeiend verkeer dat voor alles en nog wat
wordt ge- of misbruikt ten koste van de hele
gemeenschap en de draagkracht van onze planeet.
In Vlaanderen maakten de CO2-emissies
van de luchtvaart in 2005 7 % uit van de totale
CO2-emissies van de sector transport (meer dan van
de scheepvaart!). In het jongste Milieu en
Natuurrapport staat dat de uitstoot in 2010 van alle
overvluchten boven Vlaanderen, opgeteld bij de
"Landing & Take of Operations" van Zaventem (samen
goed voor zo'n 1,05 miljoen bewegingen) zal
verantwoordelijk zijn voor 2,3 miljoen ton CO2, 8600
ton NOx, 2400 ton CO en 740 ton NMVOS (niet-methaan
vluchtige organische stoffen). Bovendien kan worden
gesteld dat de totale klimaatgebonden impact van een
vliegtuig overeenstemt met twee tot vier maal de
impact van de CO2 die uitgestoten wordt. Dit alles
zonder tot nu toe een cent accijns, taks, BTW of
heffing te moeten betalen. De vervuiler betaalt...
niks! Met een veel kleiner aantal vliegtuigen dan
schepen en met slechts een minuscule fractie (in
vrachttonnagekm) van de totale jaarlijkse
verscheepte wereldvracht slaagt de luchtvaart er nu
al in op wereldniveau half zoveel pollutie te
veroorzaken dan die van de scheepvaart!
De Federatie van de Belgische
Autobus- en Autocarondernemers en van
Reisorganisatoren (FBAA) stelt dan ook terecht dat
de nieuwe Belgische vliegtaks niet ver genoeg gaat.
Want die maakt geen einde aan de sinds (te) lange
jaren bestaande fiscale discriminatie tussen de
verschillende modi voor collectief personenvervoer.
De luchtvaart geniet van de volledige
vrijstellingen, terwijl ze één van de minst duurzame
vervoermiddelen is. Zo kan het dat in ons
piepkleine landje bijna dagelijks energiezuipende
straalvliegtuigen (vaak leeg) over zeer korte
afstanden kunnen vliegen. Busmaatschappijen, die wel
taksen moet betalen, verbruiken 100x minder energie
(1) en zijn veel efficiënter maar komen ongelijk aan
de start.
Deregulatie en het ongelijke
speelveld met het ontbreken van taksen hebben ook
geleid tot meer perverse effecten op wereldvlak.
Sommigen groepen jongeren kunnen bijna wekelijks
voor een “appel en een ei” naar “beach parties” op
zuiderse stranden en velen kunnen straks drie keer
per jaar met het vliegtuig op vakantie naar verre
bestemmingen. Vaak met ontwrichtende gevolgen voor
de watervoorraden, het leefmilieu en de sociale
cohesie van soms zeer arme lokale gemeenschappen.
Die raken hierdoor supersnel ontregeld in een
ongeziene kapitalistische logica. Denk bijv. de
documentaire van Hubert Sauper “Darwins nightmare” (Victoriabaarsindustrie
& wapentransporten) of de roman “Platform” van
Michel Houellebecq, nu ook in Kenia een realiteit
geworden. Het sekstoerisme floreert er als nooit
tevoren.
Wordt er dan geen werk gecreëerd door
de luchtvaartsector in ons landje, en wordt die niet
gedempt door zo’n taks? Jawel. De vraag is echter of
we, net als in de financiële sector, niet onze (vaak
knapste) jongeren de verkeerde richting opsturen
naar de activiteit van het “oneindige feest” en de
consumptie en de creatie van gebakken lucht en
illusies! Dit terwijl we net nood hebben om de hele
economie op een ander spoor te zetten, het duurzame
spoor van een energierevolutie waar dringend
duizenden jobs moet gecreëerd worden. Vlaanderen
ontspoort hier en lijkt de trein der traagheid
geworden. In Duitsland wordt binnenkort 40 procent
van de elektriciteit gedemonopoliseerd(!) en
duurzaam opgewekt. Er is nu al meer werk in de ER
“Energy Revolution” sector dan in de hele Duitse
auto-industrie!
De nieuwe Belgische luchtvaarttaks is
bijgevolg een goede zaak, niet enkel vanuit simpele
economische principes, maar vooral omdat ze iedereen
aan het denken zet hoe we met een
energieverspillende luchtvaart moeten omgaan. We
feliciteren dan ook graag onze regering met deze
eerste en zeer moedige onpopulaire en
onpopulistische maatregel.
Deze vliegtaks mag wel niet het einde
van het verhaal zijn. Er moet dringend Europees werk
gemaakt worden van een verbod op vluchten over korte
afstand met straalvliegtuigen, een internalisering
van alle kosten in de luchtvaart, een
(taksvervangende) BTW op vliegtickets en een
geharmoniseerde intra-Europese accijns/taks op de
huidige niet duurzame fossiele “jet fuel”
(kerosine). De bedoeling moet zijn om een “sturend
mechanisme” te creëren zodat oude vliegtuigen
sneller vervangen worden en onderzoek naar en
gebruik van innovatieve derde, vierde… generatie
biobrandstoffen via vrijstellingen kunnen
gestimuleerd worden. Kortom dat er een verduurzaming
in (en een selectief omspringen met) de luchtvaart
wordt aangemoedigd. Dit alles uiteraard ook in de
sector van de vrachtluchtvaart die aan de nieuwe
vliegtaksen ontsnapt.
(1) Ook vrachtluchtvaart ontsnapt nog
steeds aan alle lasten, en ook hier vliegen machines
vaak (leeg) op zeer korte afstanden (1)
terwijl ze tien tot honderd keer zo schadelijk zijn
dan vrachtauto’s, treinen en schepen. Bron: T&E
